Stanovnici srpskih gradova dvočlanog naziva

[Stoundar]

Odnosi se na ideju da čim okolni gradić administrativno postane dio većeg grada, odmah mijenjamo i pravopis njegovog imena. Smatram da je mnogo bitniji fizički opis te lokacije — ako i dalje izgleda kao okolni gradić, onda i pravopis ostaje isti, bez obzira na njegov konkretan status u administraciji, jer je bolje izbjeći pisanje Mali mokri lug ako se ne radi o šumici. Ipak, u nedostatku odrednice u pravopisnom rječniku ili objašnjenja kako se postupa kada se neki gradić pridruži velikom gradu u administrativnom smislu, trebalo bi konsultovati izvore koji najviše utiču na pravopisno shvaćanje ovog imena u javnosti.

[Ena]

Hvala na objašnjenju.

[Ena]

Skroz plastično objašnjeno, evo, u ovim imenima, i dalje se oseća spoj atributa i imenice, zar ne? Koja bara? Mrkonjića bara. Ili, koja banja? Višnjička banja. Kakav grad? Stari grad. U kojoj mahali? U Jagodin-mali. To ukazuje na opšte značenje. A kada se neko mesto zove Mali Lug ili Velika Bara, tu se onda gubi opšte značenje. Nema: Kakav Lug i kakva Bara? — Mali Lug i Velika Bara; ili: U kojoj Bari? — U Velikoj Bari; već: Koje selo? — Mali Lug.

  U principu razumem kuda smeraš, ali mi je to nekako i dalje nategnuto. Odn. ta generalizacija mi je preterana. Kada opšte imenice uđu u sastav imena gradova one ne gube nužno svoju opštost tj. svoje pravo značenje, to hoću da kažem. Mogu da je sasvim izgube, ali ne moraju nužno.

Evo uzmimo da neka moja poznanica koju sam srela najviše dva puta u životu živi u nekoj banji, a ja sam na primer zaboravila kojoj i odjednom je pitam: Iz koje ti ono banje beše? Moje je pitanje na mestu bez obzira na to da li je ona iz Vrnjačke Banje, Višnjičke banje, Banje Koviljače ili koje god druge.

[Ђорђе Божовић]

Možda, ali je pitanje iz koga ti beše mesta više na mestu. Kao što Duja reče, nešto što se zove banja i ne mora zaista biti banja — tvoje pitanje poznanici više je psihološko nego jezičko („zapamtila sam da postoji reč banja u nazivu mesta“; isto tako si je mogla pitati iz kog ono Milanovca beše, ako se dvoumiš između Gornjeg i Donjeg Milanovca, a zapamtila si da je jedan od njih — no Milanovac nije zbog toga opšta imenica).

Upravo smatram da sva imena mestâ nužno podrazumevaju gubljenje opštosti značenja opštih imenica u njihovom sastavu; možda jedino banje u malo manjoj meri, ali recimo da su one „izuzetak koji potvrđuje pravilo“.

[Ena]

... ali banja jeste opšta imenica.

S druge strane, nekoga ko živi u Malom mokrom lugu sigurno neću pitati: Iz kog si ti ono luga?

Hoću da kažem, meni je tvoja priča skroz neodrživa. E, sad možda jedina tako mislim.

[Ђорђе Божовић]

Sasvim razumljivo; ne vidim zašto ne bih dopustio da neko misli različito od mene.
Ali evo što kaže P:

Evo kako glasi tekst iz t. 21 u velikom Pravopisu:

Višečlana imena svih naselja (gradova, varoši, varošica, sela) pišu se svim velikim slovima i kad reč unutar naziva nije sama po sebi vlastito ime nego reč opšteg značenja (ona često u imenima naselja nije u svom pravom značenju)...

[Ena]

Često, ne uvek i redovno. 

[Ђорђе Божовић]

Dakako, i našli smo banje kao jedan manje-više izuzetak — što ne znači da generalna postavka nije na mestu.

[Вученовић]

Meni je uvek smetalo što su beogradske opštine imenovane po krajevima grada s kojima obično imaju veze samo delimično. Voždovac, Palilula, Rakovica, Čukarica,... predstavljaju samo delić istoimenih opština, sa Vračarom je još gore — Vračar ima samo presek sa opštinom koja se po njemu zove. Opština koja je nazvana Vračar obuhvata istočni deo Vračara i svašta još što ne može biti Vračar. Zapadni Vračar pripada opštini Savski venac. Mislim da bi mnogo lepše bilo da su opštine imenovali samo brojevima — prva, druga... Ili bar da se zovu Vračarska opština, Voždovačka, itd. Ne baš Vračar ili Voždovac, jer one to nisu.

E sad si me ubio u pojam. Dosad sam živela u iluziji da se nazivi opština poklapaju s krajevima grada koji se tako zovu, i nikad mi ne bi palo na pamet da može da bude drugačije. Znači da su stvari još komplikovanije nego što sam mislila.

U Beogradu ima samo deset gradskih opština, krajeva naravno ima mnogo više. Većina opština je dobila ime po samo nekom kraju grada koji je ušao u njen sastav.

Zanimljivo je i da sve opštine osim Vračara, Starog grada i Savskog venca u svom sastavu imaju i sela ili naselja fizički odvojena od Beograda.

Kad ti neko kaže da je s Voždovca, on je stvarno iz kraja koji tako zovemo, nećemo pomisliti da živi na Avali (a ta planina jeste na teritoriji opštine Voždovac). Ako je s Dušanovca, s Konjarnika, s Medakovića, s Pašinog (Lekinog) brda, iz Kumodraža, s Braće Jerković ili s Banjice, on će reći da je odatle, neće reći da je s Voždovca. Pomenuti Medaković i Konjarnik delom pripadaju Voždovcu, a delom Zvezdari, a ljudi će samo reći da su sa Medakovića, jer je nebitno da li su iz dela Medakovića koji pripada ovoj ili onoj opštini. Ovde sam pomenuo samo neka prava urbana beogradska naselja koja su administrativno u opštini Voždovac. Pored svega toga opština Voždovac obuhvata i niz pravih sela koja su potpuno van grada (npr. podavalska sela Pinosava, Zuce, Beli potok, Ripanj). Pravi Voždovac predstavlja zapravo sasvim mali deo teritorije istoimene opštine. Slično je i sa ostalim opštinama.

[Ђорђе Божовић]

Nekad je i obrnuto. Moji rođaci imaju stan na Đermu, negde između pijace Đerma i Vukovog spomenika; a kažu da su na Zvezdari, jer valjda gledaju baš po tome u kojoj su opštini. A „prava“ Zvezdara (kraj) je zapravo daleko odatle.

[Вученовић]

Nekad je i obrnuto. Moji rođaci imaju stan na Đermu, negde između pijace Đerma i Vukovog spomenika; a kažu da su na Zvezdari, jer valjda gledaju baš po tome u kojoj su opštini. A „prava“ Zvezdara (kraj) je zapravo daleko odatle.

Па зато и рекох да је лоше што су општине назвали по крајевима.

[Ђорђе Божовић]

Da, ali da su ih nazvali Prva, Druga, Treća itd., zar ne bi to ipak zvučalo previše soc-realistički?

Živim u Trećoj opštini, u petom rejonu, Zgrade solidarnosti, četvrti sprat. Stan 19, od stubišta levo; lepo ti na vratima piše: „drugarica sudija“, to sam dakle ja, ne možeš da promašiš. Zvoni dvaput...

[alcesta]

Onoliki Pariz pa ima arondismane sa brojevima i šta mu fali?

[Ђорђе Божовић]

Pa i to u duhu pariske komune valjda?

Ne znam, ta bezličnost odviše miriše po soc-realizmu, makar ovde ako ne u Parizu.

Ali dobro, i to je možda i bolje rešenje nego konfuzni nazivi poput opštine Vračar. A to je ono što govorih o administraciji: ona nalazi svoje načine da izvrši podelu zemlje, tako da ta podela na kraju ispadne nešto na što često i nismo tradicionalno navikli.

Kao što se Zlatiborski okrug zove zlatiborskim, iako je samo jedan mali njegov delić Zlatibor, a ostalo sa Zlatiborom nema veze — Sjenica i Prijepolje i Kosjerić i Požega... Kako god da okrenemo, ne umeju pravilno da daju imena jedinicama lokalne samouprave, pa to ti je.

[Ena]

Dakako, i našli smo banje kao jedan manje-više izuzetak — što ne znači da generalna postavka nije na mestu.

I Bačko Petrovo Selo i ostala sela sa imenicom Selo u imenu, a biće da i mnogi od gradova sa Brdom u svom nazivu, imaju veze sa nekim brdom u njihovoj blizini, ili su je nekada davno imali.

[Тагови:]

Српски језик - Вокабулар форум
Srpski jezik - Vokabular forum > О српском језику и култури > Језик наш насушни (Уредници: Бојан Башић, J o e) > Тема: Stanovnici srpskih gradova dvočlanog naziva